Romana Mehmed Uzun a bi navê
“Tu” salên ku nivîsakarê me dikeve girtîgehê û pey derketina xwe, jiyana xwe ya
girtîgehê û tecrubeyên xwe nivîsandiye.
Roman li ser du forman hatiye nivîsandin û bi beşan hatiye
veqetandin. Forma Tu ku vebêjer qala kesayetê romanê dike û wekî kamera her tim
li pêşî be kesayeta tu vedibêje. Di vê formê de kesayet her tim wekî tu tê
binavkirin, tu jî kesayetek ku dikeve girtîgehê û jiyana xwe ji devê vebêjer
dibihîze. Ev ji beşên cothejmar pêktên. Forma duyem a forma Ez e. Qehremanê
romanê bi xwe dipeyive, ev jî ji beşên yekhejmar pêktên. Di forma Tu de qala
kesayeta ku ji ber pirtûkên kurdî di mala wî de tên dîtin ji hêla dewletê ve tê
binçav kirin. Lehengê me di binçavkirinê de gelek îşkence û zilma dewletê
dibîne. Bişaftina dewletê li ser zimanê kurdî tê nîşan dayîn. Dema wî derbasê
girtîhegê dikin li wir gelek kesên ronak û edebiyatnas jî dinase. Bi saya wan û
bi taybetî jî bi saya lehengê bi navê Apo di derbarê edebiyat, çand û dîroka
kurdî agahiyan hîn dibe. Ev dibe sedema wî ya nivîsîna kurdî. Di vê formê de
gelek lêdan û îşkence heye, di zindanê de lehengê me bi dîtina Kêzikek ve ev
form xilas dibe. Forma duyem ku jixwe roman bi vê formê û bi beşa yekem ve dest
pê dike. Em dibînin lehengê me di vir de bi dîtina Kêzikek ve dest bi axaftinê
dike. Kêzik dibe sedema axaftina lehengê me. Bi teknîka “flash back” li ser
jiyana xwe ya berî girtîgehê disekine, piştre rewşa xwe ya zindanê, di rewşek
çawa de dijî û psîkolojiya girtîbûn û girtîgehê tîne ziman. Her tim bi Kêzikê
re di nav axaftinê da ye lê tenê leheng diaxive. Di vir de lehengê me wekî me
li jor jî got qala rojên zaroktiyê ku çawa ji malbata xwe folklora kurdî hîn bûye
û çi qas qala çîrokên kurdî, kilamên kurdî û mamikên kurdî dike, ew qas dilşa
dibe di zîndanê de û vana hemû ji Kêzê re dibêje. Û di nav rojên berê û yên bê
de diçe tê. Nivîskar dawiya forma Tu girêdayî forma duyem an jî dikarin bibêjin
forma Kêzê kiriye.
Mijara romanê li ser kurdên di bin pişaftina dewletê de mane û
zordestiya li ser zimanê kurdî çawa ye nîşan dide. Roman kurdên ku bi edebiyatê
re eleqedar in an jî yên qala kurdbûn û Kurdistanê dike dê ji hêla dewletê ve
çawa tê ceza kirin, me dide zanîn. Roman li ser kurdên di zindanê zordestan de
çawa pûç û winda dibin xistiye mijara xwe. Û roman rewşa kurdan û zordestiya
dagirkeran nîşan dide.
Çavkanî:
Mehmed Uzun, Tu, İthaki yayınları,2005
Mehmed Uzun, Antolojiya Edebiyata Kurdî 2
0 yorum:
Yorum Gönder